by Evert van Wijk | Cultuurverschillen actueel, Cultuurverschillen België Nederland
Een ongeziene drop van de aandelenkoers van
Air France-KLM van maar liefst 14%, nadat de CEO van Air France was opgestapt. Dit omdat hij het conflict met de vakbonden ook niet bleek te kunnen sussen en de stakingen niet werden afgeblazen. Voor Nederlanders is het onbegrijpelijk dat hier een bedrijf bijna letterlijk letterlijk kapot wordt gestaakt. Of hoe de gigantische cultuurverschillen tussen de Fransen en de Nederlanders het huwelijk tussen Air France en de KLM op de klippen dreigt te jagen.
Zeilen met mooi weer is niet moeilijk. En is het niet juist de kapitein die als laatste van boord gaat als je schip dreigt te kapseizen? Hoe het ook zij: duidelijk is ook dat de cultuurverschillen tussen Noord-Zuid voor zowel de Fransen als de Nederlanders een bron van ergernis zijn. Wat daar bij Air France-KLM gebeurt, zie ik ook vaak gebeuren als Belgische en Nederlandse bedrijven in een Benelux-structuur opgaan. Enkele uitzonderingen daargelaten, loop je bij Belgisch-Nederlandse pogingen tot samenwerking vaak tegen dezelfde cultuurverschillen aan met alle misverstanden van dien.
…Blauw-wit-rood of rood-wit-blauw, wat Frankrijk en Nederland wel gemeen hebben zijn dezelfde kleuren in hun vlag…
Op zich is dat niet zo verrassend. Eerder is het een zoveelste bewijs dat fusies tussen Noord- en Zuid-Europese bedrijven geen vanzelfsprekendheid vormen. De knelpunten bij Air France en KLM zijn trouwens net zo herkenbaar en exemplarisch als wanneer Nederlandse en Belgische bedrijven proberen samen te werken. In die zin begint Zuid-Europa bij Wuustwezel.
Water en vuur met elkaar verzoenen… Dat is het vaak als je Belgische en Nederlandse bedrijven wilt laten samenwerken. Een Benelux-structuur geven aan Belgisch/Nederlandse bedrijven is daarom het meest onlogische wat er bestaat. Vaak wordt zoiets beslist in een ver hoofdkantoor aan de andere kant van de oceaan. Waar men niet beseft dat er in Europa geen twee buurlanden zijn die zo van elkaar verschillen als België en Nederland. Mede om die reden zijn Benelux-organisaties vaak gedoemd om te mislukken zoals ik al eerder beschreef in mijn boek
Valse Vrienden. Hetzelfde geldt ook voor Franse en Nederlandse bedrijven.
De breuklijn tussen Noord- en Zuid-Europa
Dat fusies tussen Franse en Nederlandse bedrijven ook zelden succesvol zijn, heeft te maken met dezelfde breuklijn tussen Noord- en Zuid-Europa. Die loopt parallel met de Belgische grens. Nederlandse bedrijven kunnen in de regel perfect samenwerken met Duitse of Scandinavische en Britse bedrijven. Zoals ook Franse, Belgische en andere Zuid-Europese bedrijven vaak qua (bedrijfs)cultuur ook goed door eenzelfde deur kunnen. Daarom was deze cultuurclash en daar nog bovenop de overduidelijke taalbarrière bij
Air France-KLM, zo voorspelbaar als dat de dag op de nacht volgt.
Staken? Dat doen Nederlanders niet gauw…
Dat Air France en KLM zich in een moeizaam huwelijk bevinden, was al een tijdje bekend. De Franse piloten zijn verbolgen dat KLM harder groeit dan Air France. De Nederlanders vinden op hun beurt dat de Fransen dat aan zichzelf te danken hebben door bezuinigingen voor zich uit te schuiven en op de koop toe ook nog te pas en te onpas te staken. Zeker als het met je bedrijf niet voor de wind gaat, dan is
staken het laatste wat je doet, volgens de Nederlandse logica. Volgens diezelfde logica begrijpen Nederlandse managers in België er ook geen donder van dat Belgische vakbonden bij het minste en geringst naar het stakingswapen grijpen. Dat ze zelfs omwille van de grote principes zo ver gaan om bedrijven gewoonweg kapot te staken.
Frankrijk een soort Griekenland? Zo maak je geen vrienden
Volgens een uitgelekt onderzoeksrapport van vorige zomer zitten de problemen bij KLM-Air France dieper dan een conflict over de bedrijfsvoering. Er is duidelijk sprake van twee verschillende culturen die hard met elkaar botsen. Volgens een KLM-manager is Frankrijk “een soort Griekenland maar dan groter”. “De Franse economie is een tijdbom en Air France een tijdbommetje.” De Air France-managers vinden op hun beurt dat Nederlanders zich hautain opstellen en veel te ruw in de omgang zijn. Tja, hoe was het ook weer: Nederlanders bot en recht voor hun raap? Hoe het ook zij: met dergelijke uitspraken maak je als Nederlander natuurlijk geen vrienden bij de Fransen. Al snappen Belgen en Fransen niet altijd dat juist die botte directheid onderdeel is van de Nederlandse cultuur.
Ook de stroperige besluitvorming aan Franse kant krijgt kritiek van de Nederlanders. “Als je bij Air France 10.000 euro wil besteden, moet je eerst vier keer op je knieën gaan en zes handtekeningen ophalen”, zegt een Nederlandse manager. Het doet me denken aan de kritiek die een Nederlandse manager destijds had toen hij na de fusie van
Fortis aan een Belgische baas ging rapporteren. “Sinds ik een Belgische baas heb, heb ik het gevoel dat ik eerst braafjes mijn vinger moet opsteken als ik na de WC moet…”
Jamais avec les Bataves
Ooit zei
Albert Frère, een schatrijke Waalse investeerder over de Nederlanders toen die een Belgische bank dreigden over te nemen: “jamais avec des Bataves”. (Nooit met die Batavieren…) Ja, want vooral in het Francofone Belgische gedeelte worden de Nederlanders daar gezien als een wat platvloers en onbeschaafd volkje, enkel op geld belust en tot alles in staat om dat geld ook daadwerkelijk binnen te harken.
De Nederlanders vinden dan weer dat de Fransen bij Air France-KLM te veel bezig zijn met politieke spelletjes en te weinig met het bedrijfsbelang. Dat laatste is eveneens een veelgehoorde klacht bij Nederlandse managers in België. Die beschouwen dat als onnodig gekonkelfoes en daar willen ze geen tijd aan besteden. Time is tenslotte money…
Intussen is het de vraag of het nog ooit goed zal komen met Air France-KLM? Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Over de auteur
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is. 
by Evert van Wijk | Cultuurverschillen actueel, Cultuurverschillen België Nederland, Geen categorie
Beter goed gejat dan zelf slecht uitgevonden, zal de Vlaamse Leen Vervaeke misschien gedacht hebben toen ze onlangs voor De Volkskrant en De Morgen een stuk schreef over de cultuurverschillen tussen België en Nederland. Maar het is natuurlijk niet echt netjes als je een artikel schrijft met slechts één bronvermelding en dat je voor de rest net doet alsof je het allemaal zelf het uitgevonden.
Plagiaat is soms moeilijk aantoonbaar
Ik ben de auteur van het boek Valse Vrienden dat vorig jaar bij Scriptum (Schiedam) verscheen. Het boek gaat over de cultuurverschillen tussen België en Nederland. Nu zijn over dit onderwerp legio boeken verschenen die uitleggen waarom die cultuurverschillen zo groot zijn. Maar dat alles neemt niet weg dat als je over dit onderwerp schrijft het toch min of meer gebruikelijk is dat je enige vorm van bronvermelding toepast. Zeker als je bijna letterlijk uit een boek citeert dat iemand anders geschreven heeft. Toen ik onlangs van diverse mensen spontaan een berichtje kreeg in de trant van: die journaliste zal zeker uw boek Valse Vrienden gelezen hebben, toen ze haar stuk aan het schrijven was, besloot ik mevrouw Vervaeke een tweetje te sturen om haar hiermee te confronteren. Kennelijk was ze ‘not amused’, want er ontspon zich de volgende tweet-wisseling:
leen vervaeke @leenvervaeke
Mijn laatste stuk als
@volkskrant-correspondent in België: “Maak België wat Nederlandser, en Nederland wat Belgischer, en krijg het beste van twee werelden.”
s.vk.nl/tfe13-a4576478/de Volkskrant @volkskrant
Zonde dat Nederland en België steeds minder interesse hebben in elkaar, schrijft
@leenvervaeke. ‘Het perfecte land, dat zou weleens een mix van Nederland en België kunnen zijn’
s.vk.nl/tfe13-a4576478/Evert van Wijk @evertvanwijk
leen vervaeke @leenvervaeke
Wil hier eigenlijk niet op reageren, maar kom: reden dat ik uw boek niet heb vermeld, is simpelweg omdat het geen bron is. U bent niet de enige die iets over BE en NL weet.
Evert van Wijk @evertvanwijk
leen vervaeke @leenvervaeke
Omdat ik het boek van Peter Vandermeersch gelezen heb en dat van u niet. Ik heb er dus ook niet uit overgeschreven. Ik hou er niet van valselijk beschuldigd te worden. Kom met bewijzen of hou ermee op.
het ging over bronvermelding en opeens heeft u mijn boek niet gelezen? Hoe geloofwaardig
… Plagiaat is moeilijk te bewijzen maar ik ga de uitdaging aan.
@volkskrant @ScriptumNL @pvdmeerschPlagiaat is soms moeilijk aan te tonen
Zoals ik al eerder aangaf: plagiaat is soms moeilijk aan te tonen. Er zijn trouwens ook veel verschillende definities voor. De Tilburg University hanteert de volgende: tekstgedeelten, redeneringen of gedachten van anderen over te nemen zonder bronvermelding. Toen ik het stuk van Leen Vervaeke las, kwam die naar mijn gevoel wel erg dicht bij mijn boek Valse Vrienden.
Eigenlijk wilde ik er helemaal geen polemiek over beginnen. Maar toen mevrouw Vervaeke gaande de tweet-wisseling opeens beweerde het boek niet te kennen, voelde ik aan mijn water dat ook dat niet kon kloppen. Want mocht het inderdaad zo zijn, dan geef je dat toch onmiddellijk aan in je eerste reply. Los daarvan heeft het boek behoorlijk brede media-aandacht gehad in zowel landelijke als regionale media. Als Belgie-Nederland-correspondente heb je dan òf zitten slapen òf op de maan gezeten.
En waarom aan selectieve bronvermelding doen door enkel de publicatie van NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch wel aan te halen? De enige reden die ik kan bedenken is dat hij ook voor de persgroep werkt, waar ook de Volkskrant deel van uitmaakt.
Treffende gelijkenissen
Dat haar artikel meer dan treffende gelijkenissen heeft met wat ik in Valse Vrienden beschrijf, wordt al meteen duidelijk als je haar stuk naast de achterflaptekst en in de inleiding van mijn boek legt:
LV (Leen Vervaeke): Veel Nederlanders beschouwen België ( of Vlaanderen) nog altijd als het kleine, dommige broertje
VV (Valse Vrienden): Wij Nederlanders beschouwen Belgen, Vlamingen als hun kleine broertje. wel aardig, maar ook een beetje dommig…
Tja, ik woon al meer dan 30 jaar in Vlaanderen, maar ik heb nog nooit een Vlaming het woord ‘dommig’ horen gebruiken… Maar dat even terzijde.
Hieronder volgen nog een paar voorbeelden, maar daar heeft ze in ieder geval nog de moeite gedaan om het her en der wat te herformulieren:
LV: Neem de positie van de vrouw op de arbeidsmarkt waar driekwart van de Nederlandse vrouwen halftijds werkt , zijn er dat in Belgie minder dan de helft, vooral dankzij goedkopere kinderopvang.
VV: het viel me wel op dat er in die tijd meer vrouwen dan in Nederland in fulltime jobs werkzaam waren. Ook zag ik dat in de Belgische maatschappij zaken als kinderopvang veel beter geregeld zijn. In België zijn er niet alleen veel meer opvangplaatsen, maar is het, dankzij de tussenkomst van de overheid, tot op de dag van vandaag ook nog eens stukken goedkoper om je kinderen in een crèche onder te brengen. Wellicht dat het daardoor voor veel Vlaamse vrouwen gemakkelijker is om fulltime te gaan werken.
LV: Natuurlijk is er wel enige interactie. Nederlanders en Belgen werken militair nauw samen
VV: De samenwerking op defensievlak, zeker wat de luchtmacht en de marine betreft, bewijzen dat het kan.
LV: …sommige woorden zijn verwarrend: een een magnetron is een microgolf…
VV: Magnetrons. Die kennen ze ook niet in België. Wel hebben ze een microgolf of microgolfoven.
LV: Natuurlijk zijn er fundamentele verschillen tussen noord en zuid. Vier eeuwen afzonderlijke religieuze en economische geschiedenis hebben hun sporen nagelaten. Belgen zijn eeuwenlang bestuurd door buitenlandse bezetters en hebben daar een diep wantrouwen aan overgehouden…
In mijn ogen zijn die verschillen terug te brengen tot één basisonderscheid: een verschil in vertrouwen…
VV: Wellicht hebben die verschillen te maken met de totaal verschillende loop van de geschiedenis van het Noorden en de Zuidelijke Nederlanden. Om het zomaar eens te zeggen. Een geschiedenis van maar liefst 400 jaar gestold wantrouwen. …Afgezien van de periode van 1815–1830 kun je dus gerust stellen dat België en Nederland al 400 jaar gescheiden zijn. Nederland ontwikkelde zich tot wereldmacht. België kende vele bezetters. Daarnaast was er nog een godsdienstige breuklijn: het katholieke Zuiden en het calvinistische Noorden.
Belgen wantrouwen de medemens tot het tegendeel is bewezen. Nederlanders vertrouwen de medemens tot het tegendeel is bewezen! Naar mijn overtuiging is dit het meest essentiële verschil tussen beide volkeren.
Enfin, zo kan ik nog een tijdje doorgaan…
Intussen blijft de vraag onbeantwoord waarom mevrouw Vervaeke in haar artikel net doet alsof ze het allemaal zelf heeft uitgevonden? Is het een soort onnozele vorm van belangrijkdoenerij of is het een nieuwe vorm van journalistiek bedrijven door niet meer aan bronvermelding te doen? Ik wil het bewust geen fake-nieuws noemen. Maar als we de definitie van plagiaat van de Tilburgse universiteit erbij nemen, dan komt dit mijns inziens wel behoorlijk dichtbij.
De Dasja van Poetin
Dat zo’n werkwijze soms verregaande consequenties voor je carrière kan hebben, heeft de Nederlandse ex-minister Halbe Zijlstra onlangs nog kunnen ervaren. Hij had gedaan alsof hij in hoogst eigen persoon aanwezig was tijdens een bijeenkomst in de Dasja van Poetin. Toen bleek dat hij er helemaal niet bij was, moest hij omwille van dit domme leugentje aftreden. Daarom tot slot mijn ongevraagd advies aan mevrouw Vervaeke: zorg dat u ook vanuit uw nieuwe standplaats in China niet met deze werkwijze doorgaat. Anders zou u wel eens sneller dan u denkt terug kunnen zijn in uw geboortelandje.
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is.
by Evert van Wijk | Cultuurverschillen België Nederland
Zo vader, zo zoon. Of zo moeder, zo dochter.. In heel wat beroepsgroepen is het redelijk normaal dat zoon of dochter in de voetsporen van het beroep van pa of ma treedt. Maar in Nederland is dat niet zo voor de hand liggend als in Belgie als het tenminste om de politiek gaat. En als het überhaupt in Nederland gebeurt, dan is dat in tegenstelling tot België voor de politicus in spé vaak geen geschenk om de zoon of dochter van een bekende voorganger te zijn.
Familiecratie, noemen ze het in Vlaanderen als de zoon of dochter in de politieke voetsporen treedt van een bekende politieke pa of ma. In het calvinistische Nederland komt dit een stuk minder vaak voor. Sterker nog: in de Nederlandse politiek is het eerder een nadeel als je in de voetsporen van je bekende pa of ma treedt. Alleen al de schijn dat er een verband zou zijn met het eerdere succes van pa of ma wil men in Nederland zoveel mogelijk vermijden. Wellicht daarom doet Lilian Marijnissen er alles aan om de vergelijking met haar bekende pa, Jan Marijnissen, ver weg van haar te houden.
Een bekende naam kan valse verwachtingen scheppen
Lilian Marijnissen weet heel goed dat haar bekende naam valse verwachtingen met zich mee kan brengen. Lang geleden had je Willem Drees junior, de zoon van de socialistische premier Willem Drees die de Nederlandse geschiedenisboekjes gehaald heeft als de grondlegger van de Algemene Ouderdomswet (AOW) net na de Tweede Wereldoorlog. Zijn zoon Drees junior werd geen succes, zelfs niet toen hij, wellicht op advies van zijn spindoctor, zijn kale knikker met een toupetje had laten stofferen.
Het feit dat politiek in Nederland zelden erfelijk is, zal ook wel te maken hebben met een ons-kent-ons-mentaliteit die in België nu eenmaal wat sterker is dan in het egalitaire Nederland waar je zelf je strepen wat meer moet verdienen. Mede daardoor is het ook in de politiek stukken minder vanzelfsprekend dat zoon of dochter zomaar in de voetsporen van vorige generaties treden.
Nederland is meer dan in Vlaanderen het geval is, een meritocratie. Niet wie je familie is, aan welke universiteit je gestudeerd hebt, waar je geboren bent en wie je kent is bepalend, maar vooral wat je kunt en wat je zelf gepresteerd hebt geven de doorslag.
Familicratie is niet aan een partijkleur gebonden
Die zogenaamde familiecratie zie je in Vlaanderen trouwens bij zowat alle partijen optreden. Bij de Open Vld heb je de De Croo-dynastie. Bij de socialisten heb je Bruno Tobback, de zoon van Louis die jarenlang de machtigste persoon van die partij was. Ook heb je Freya Van den Bossche, de knappe dochter van eveneens een socialistische minister. Destijds is zij als babe-politica door de media enorm gehypet, maar boze tongen beweren dat ze in navolging van Jean-Jacques De Gucht, de zoon van vader Karel en ex-EUcommissaris, nog geen deuk in een pakje boter kan slaan. In die zin is een België de zoon of dochter van ook niet altijd een garantie voor toekomstig succes.
Als zoon of dochter van lig je onder het vergrootglas
Hoe het met Lilian Marijnissen zal aflopen weet momenteel nog niemand. De politieke carrière van dochter Saskia van de vroegere premier Joop den Uyl was ook niet echt geholpen ondanks de jarenlange populariteit van haar vader. Maar feit is wel dat Lilian als bekende dochter van aan alle kanten onder het vergrootglas van de media en haar politieke vrienden en vijanden ligt. In die zin is het zeker in Nederland geen godsgeschenk om in de politiek je vader of moeder op te volgen.
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is. 
by Evert van Wijk | Cultuurverschillen België Nederland
Polderen
Absurditeiten, zoals onlangs, toen bouwvakkers in de Belgische plaats Keerbergen een lantaarnpaal in een huis hadden gemetseld, halen ook in Nederland breed het nieuws. Zulke surrealistische taferelen zijn immers typisch Belgisch in de ogen van de Nederlander. Maar de architect van het gebouw die daar de opdracht toe gaf deed dat niet zomaar…
Als je in België de overheid, en vooral de belastingdienst te slim af kunt zijn, dan is alles geoorloofd. De overheid en de belastingdienst maken van de Belg een ware anarchist. Nu houden Nederlanders natuurlijk ook niet van belasting betalen, maar toch is de overheid erin geslaagd om met de belastingbetaler op wat vriendelijker voet te komen staan. De al jarenlang lopende campagne van de Nederlandse belastingdienst “leuker kunnen we het niet maken, wel gemakkelijker”, zal daar ongetwijfeld mede aan hebben bijgedragen. Ook de dienstverlening naar de burger toe, zoals de belastingtelefoon, die je bij vragen in de regel efficiënt van dienst kan zijn, zal ook voor een positiever imago hebben gezorgd.
Als belastingbetaler wil je ook iets terug krijgen
Dat Belgen zo anarchistische zijn ten opzichte van hun overheid is eigenlijk niet zo raar. kijken we naar het overheidsbeslag, de bestedingen van de overheid gemeten naar het Bruto Nationaal Product, dan bedraagt die 54 procent. In Nederland en Zwitserland bedraagt dat percentage respectievelijk 47 en 35 procent. Een beduidend lager percentage waar je in die landen als belastingbetaler ook nog eens meer voor terug krijgt. Denk aan een goede wegeninfrastructuur, de staat van overheidsgebouwen én overheidsdiensten die toch redelijk goed en efficiënt werken in die landen.
Een serviceniveau ten tijde van het ijzeren gordijn
Wie in België een beroep wil doen op zijn overheid wordt daar in de regel ook niet echt vrolijk van. Zeker als het gaat om de federale overheid. Eigenlijk moet je al blij zijn als ze daar überhaupt de telefoon opnemen. En als ze dat om de een of andere reden toch mochten doen, dan vergaat je algauw de vreugde. Je wordt dan net zo lang doorverbonden totdat je bij een toestel bent aanbeland dat helemaal niet meer wordt opgenomen. Je bent dan weer bij af. Veel overheidsdiensten hebben een serviceniveau waar men ten tijde van het IJzeren Gordijn in Oost-Europa trots op geweest zou zijn.
De architect kwam met een mediastunt
Wil je door die lethargie heen breken dan moet je slim zijn. Niet alleen slim, maar ook creatief. Waarschijnlijk daarom besloot de architect om in plaats van een schier eindeloze strijd met de ambtelijke molens, hun disfunctioneren publiekelijk aan de kaak te stellen. Wellicht door schade en schande wijs geworden zal hij gedacht hebben: ga niet het gevecht aan met de instanties, want dan zetten ze helemaal hun hakken in het zand. Verzin dus een list. En zo kwam hij met een mediastunt waar men tot ver over de grens van mocht meesmullen. Dat het dan opeens wel snel vooruit kan gaan werd dezelfde dag in het avondjournaal duidelijk. Iemand van overheidswege verklaarde dat de bewuste lantaarnpaal binnen de week zal worden verwijderd.
De aannemer zag meteen de redelijkheid en logica in
Die avond tijdens het tv-journaal over die ingemetselde lantaarnpaal moest ik aan mijn dochter denken die destijds in Nederland een Lunchroom uitbaatte. Toen de gemeentelijke plannen tot herinrichting van het plein waar zij haar lunchroom had, werden uitgevoerd, bleek dat er volgens de tekening midden op haar terras een lantaarnpaal was ingetekend. Terwijl de aannemer al bezig was om het gat te graven, schoot ze hem aan. Ze legde hem uit dat dit voor haar terras erg nadelig was en ze vroeg hem of hij de lantaarnpaal een tweetal meter kon doen opschuiven. De aannemer zag meteen de redelijkheid en logica van haar vraag waarop hij zonder omhaal haar verzoek inwilligde.
Zou het zo ook in België werken? Ik vermoed van niet. De baas is in België immers veel meer de baas dan in Nederland. Hij zal zeggen: zo staat het op papier, dus zo doen we het ook. Ook zullen zijn ondergeschikten niet snel durven tornen aan zijn autoriteit. Dat wordt bovendien niet van hun verwacht. Initiatieven of ideeën die van bottom-up komen worden minder gestimuleerd of sterker nog: soms worden ze gezien als een poging om het gezag van de baas te ondermijnen en dat kan wel eens dodelijk zijn in de arbeidsrelaties. Je houdt dus beter maar je mond en je doet zoals het je gezegd is. Dat is ook het aller veiligst.
Polderen
De inmiddels gepensioneerde socioloog Geert Hofstede heeft vroeger al eens onderzoek gedaan naar de culturele verschillen tussen ondermeer Belgen/Vlamingen en Nederlanders. Daaruit kwam duidelijk naar voren dat op dimensies als Machtsafstand (hiërarchie) en Masculiniteit de Belgen/Vlamingen aanzienlijk hoger scoren dan de Nederlanders. Je ziet dat ook duidelijk terug in de arbeidsverhoudingen. In de minder masculiene Nederlands werkrelaties vinden Nederlanders het in de regel minder moeilijk om te erkennen dat ze een fout hebben gemaakt. Wellicht komt dit ook omdat niet alleen successen, maar ook failures, het gevolg zijn van beslissingen die door het gehele team zijn genomen. En daarmee zijn we meteen aangekomen op een tweede grote verschil in leiding geven. In België worden beslissingen door de baas medegedeeld aan het team. In Nederland komen ze in het team waar de baas leiding aan geeft gezamenlijk tot stand. Dat vraagt natuurlijk om overleg. Vaak om veel overleg… En dat verklaart meteen waarom er in Nederland zoveel vergaderd wordt. Daar hebben ze in Nederland trouwens een woord voor: polderen…
Over de auteur
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is.
by Evert van Wijk | Cultuurverschillen België Nederland, Vooroordelen België Nederland
Een grapje dat in onze cultuur een zaal helemaal dubbel doet liggen, kan in een andere cultuur tot een pijnlijke stilte leiden. In die zin kunnen cultuurverschillen een grote impact hebben op humor. Zo is het niet handig om in Turkije een grapje te maken over Erdogan, in Thailand met de koning te spotten, of
in Myanmar boedhisten storen bij het gebed. Doe je dat wel dan draai je daar geheid de bak in. Gelukkig is zoiets in België en Nederland ondenkbaar. Lachen met de koning, een minister of om de premier is geen enkel probleem. Maar seksistische grappen liggen in Nederland dan weer gevoeliger dan in Vlaanderen, terwijl de absurdistische humor van de Belgen ongeëvenaard is.
Domme Belgen en zuinige Nederlanders
Als Belgen en Nederlanders grapjes over elkaar maken dan gaan ze steevast over zuinige Nederlanders en domme Belgen. Natuurlijk zijn Belgen niet dommer of slimmer dan Nederlanders en die zuinigheid van de Nederlanders valt in de praktijk reuze mee. Die twee clichés mogen ze dus voor mijn part meteen bij het grof vuil zetten. Maat als de grappenmaker doet uitschijnen dat hij zijn cultuur superieur vindt aan een andere dan kwetst hij mensen vaak erger dan dat hij misschien op het eerste gezicht zou denken.
Soms heb ik het gevoel dat Nederlanders en Amerikanen vaak de grootste pret hebben om grappen die hun superioriteitsgevoel bevestigen. Nu hebben Nederland en de VS een vrij sterke calvinistische cultuur. Ook zijn beide naties nogal overtuigd van hun eigen grote gelijk. “ when it ain’t Dutch, it cannot be much…”, hoor je Nederlanders in multinationale omgevingen vaak schaamteloos roepen. Maar tegelijkertijd laat hun protestants-christelijke cultuur het ook toe om zonder al te veel schroom kritisch naar zichzelf te kijken en er grappen over te maken. Met hetzelfde gemak doen Nederlanders dat ook over anderen. Helaas vergeten ze vaak dat dit niet altijd even goed begrepen wordt door mensen die uit landen afkomstig zijn met een sterke hiërarchie. Grapjes over Erdogan of de Islam liggen niet voor niets heel gevoelig bij Turken..
De Belgische humor is bijzonder
Ook de Belgische humor is bijzonder. Die bestaat vaak uit een combinatie van soms wat platte humor, zelfspot en scherts. Dat laatste noemen ze zwanzen. Denk bijvoorbeeld aan het surrealistische gezwans van mensen als
Kamagurka en
Philippe Geubels Hun gezwans is meestal een combinatie van spot maar dan met een zekere bescheidenheid met daaroverheen een soort scepsis richting het gezag. Een vorm van ironische spotternij tegenover degenen die de macht hebben. Vooral blunderende autoriteiten en andere hoogwaardigheidsbekleders die denken de dienst uit te maken moeten het dan ontgelden.
De platte en vaak seksistische humor als in de slimste mens, die is dan weer niet aan de Nederlander besteed. Geregeld zijn op de Nederlandse tv in programma’s als
DWDD fragmenten te zien hoe bruin de Vlamingen het bakken met hun expliciete en vrouwonvriendelijke moppen. En steevast zie je dan de fronsende wenkbrauwen en afkeurende blikken van de Nederlandse studiogasten. Het werd zelfs de Vlaamse
Annemie Struyf teveel. Exact om die reden besloot ze
als jurylid bij De Slimste Mens af te haken.
Zelfspot of jezelf niet te serieus nemen
Humor is ook vaak niet alleen met iemand lachen maar ook om iemand lachen. Belgen voelen zich gauw aangevallen als je kritiek op hen uitoefent. Ze trekken die gemakkelijk op hun eigen persoon. Toen oud-premier Yves Leterme het verkeerde volkslied zong, was hij geprikkeld toen de journalist hem daar op wees. Als hij gewoon gezegd had: gelukkig heb ik meer verstand van het land besturen dan van zingen, was hij ervanaf geweest. Door de kritiek op zijn zangkunsten serieus te nemen, verloor hij meteen aan sympathie.
Ook Wilmots, de coach van het Belgische elftal, reageerde uiterst kribbig toen Nederlandse journalisten hem vroegen naar de oorzaak van de eerste nederlaag tijdens het EK-Voetbal 2016. In plaats van met zelfspot daarop te reageren, hebben Belgen dan de neiging zichzelf veel te serieus te nemen.
Nederlandse humor is vaak confronterender en directer
Gaat het om humor die op individuen is gericht dan is die in Nederland vaak wat confronterende en directer. Hij is intussen gestopt maar de stijl van
Geert Hoste, jarenlang de populairste komiek van Vlaanderen, is toch wel wat braafjes te noemen als je die vergelijkt met de aanpak van bijvoorbeeld een
Youp van ’t Hek of
Theo Maassen. In Vlaanderen wordt de geit en de kool altijd een beetje gespaard, omdat ook Geert Hoste heel goed besefte dat de wat hardere humor in Vlaanderen niet pakt.
Ook
Paul de Leeuw heeft dit moeten ervaren toen hij dacht het even snel in Vlaanderen te kunnen gaan maken. Na één seizoen werd hij bij de Vlaamse commerciële tv-zender VTM afgevoerd, omdat men zijn humor te confronterend vond. Maar waar Vlamingen dan weer onvergetelijk in zijn is de zojuist al genoemde absurdistische of misschien wel surrealistische humor van mensen als Kamagurka,
Herr Seele en de al aangehaalde Philippe Geubels. Net als de schilderijen van René Magritte zijn de Vlamingen en Belgen op dit terrein uniek te noemen.
Over de auteur
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is. 
by Evert van Wijk | Cultuurverschillen België Nederland
Ik was vrijdag op de eerste editie van de Belgian boatshow in het Nederlandse Breskens. Dat het een Belgian boatshow was en geen Dutch Boatshow werd al meteen duidelijk toen een vriendelijke Vlaamse dame mij vroeg of ik me wilde registreren. Dat moest op een van de twee aanwezige computers die bij de ingang stonden opgesteld. Het enige probleem was echter dat er geen QWERTY maar AZERTY toetsenborden aan de twee pc’s hingen. Hierdoor liep de registratie van de vele honderden bezoekers helemaal in het honderd.
In Nederland kennen ze geen AZERTY. Wel QWERTY. Net als op Engelse en Amerikaanse pc’s. In België hebben ze AZERTY, net als in Frankrijk. Ook dat is een cultuurverschil tussen België en Nederland.
Waar zit het @pestaartje?
Dat de letters op AZERTY- en QWERTY-toetsenborden op een andere plaats staan is nog wel overkomelijk. Maar als je een punt of een @pestaartje wilt zetten, dan moet je bepaalde combinatietoetsen indrukken en dan ontstaan de problemen. Zeker op het moment als je je emailadres wilt invullen. Het lukte mij in ieder geval van geen kanten. Net als de man die naast me op een andere computer bezig was. Hij vloekte binnensmonds, vroeg aan mij of ik wist waar het @penstaartje te vinden was, maar meewarig antwoordde ik hem dat ik met exact hetzelfde probleem worstelde.
Ik kwam er niet uit en lichtelijk geïrriteerd riep ik ten einde raad de hulp in van een van de aanwezige hostessen. Intussen werd de rij achter ons langer en langer.
Investeren in QWERTY-toetsenborden is niet nodig?
“Waarom ze geen QWERTY-toetsenborden hadden?”, vroeg ik de hostess, terwijl ze mijn gegevens intikte.
“Tja, die hebben we niet in Vlaanderen”.
“Maar u bent nu niet in Vlaanderen, maar in Nederland en daar gebruiken ze geen AZERTY-toetsenborden”, zei ik ironisch.
Ze glimlachte vriendelijk, maar antwoord geven deed ze niet. Ik was echter niet van plan om op te geven en zei. “ u investeert hier in een botenshow, u laat een grote luxe feesttent bouwen, u richt hier de boel feestelijk in met fraaie planten en leuke zitjes, maar u vindt het niet nodig om te investeren in twee QWERTY-toetsenborden?”
Heel even keek ze me aan om vervolgens met neergeslagen ogen te stamelen: “maar zo ingewikkeld zijn die AZERTY-borden toch niet meneer?”
Extra zout in de AZERTY -wonde
Eigenlijk had ik wel een beetje met haar te doen, Toch kon ik niet nalaten om nog wat extra zout in de wonde te wrijven. “Als u nu in China een botenshow gaat organiseren, hangt u dan ook een AZERTY-bord aan die computers, of zorgt u dan voor een toetsenbord met Chinese karakters?”
Haar glimlach was intussen verdwenen en ze bleek klaar te zijn met het invullen van mijn gegevens. Strak naast me heen kijkend gaf ze zonder nog een woord te zeggen een printopdracht.
De bedoeling zou zijn dat nu mijn toegangskaart door een van de aanwezige printers zou worden uitgespuwd, maar er gebeurde niks.
Zenuwachtig begon ze op allerlei knopjes te drukken, maar het apparaat weigerde resoluut. “Misschien was het een Nederlandse printer en was ie niet compatibel met AZERTY”, mompelde ik nog net verstaanbaar voor haar.
Ze wierp me een dodelijke blik toe waarop ik haastig toevoegde dat dit maar een grapje was. Ik zou straks wel terugkomen als de printer het weer deed en ik maakte me snel uit de voeten door snel naar binnen te gaan.
Ik bleek trouwens niet de enige te zijn bij wie het geduld op was. Ook de mensen achter mij hielden het voor gezien en gingen zonder dat hun een strobreed in de weg werd gelegd naar binnen.
Een Post-It briefje met instructies
Toen ik een uurtje later de bootshow verliet kon ik niet nalaten om toch nog even te kijken hoe het bij de bezoekersregistratie eraan toeging. De verwarring bleek nog altijd even groot al zag ik wel dat er nu op beide schermen een Post-It briefje was geplakt met instructies hoe je het @pestaartje en de punt moest vormen. Maar de meeste mensen hadden duidelijk geen zin om in de queue te staan en gingen zonder registratie naar binnen.
De vraag waarom de organisatie van de Belgian Boatshow niet voor QWERTY-toetsenborden had gezorgd bleef onbeantwoord. Misschien had men er gewoon niet bij stil gestaan dat AZERTY-toetsenborden in Nederland niet gebruikt worden. Ook dat heeft alles te maken met cultuurverschillen. Maar het gevolg is wel dat hierdoor kostbare marktinformatie voor de organisatie van deze botenshow verloren is gegaan. Ik ben zo goed als zeker dat ze dit bij volgende edities zeker niet meer zal gebeuren…
Over de auteur
Evert van Wijk is Nederbelg en woonde de voorbije 30 jaar afwisselend in Vlaanderen en Nederland. Hij is auteur van verschillende boeken over cultuurverschillen tussen België en Nederland. Zijn laatste boek, Valse Vrienden, verscheen eind 2016. Het is uitgegeven bij Scriptum.nl en verkrijgbaar bij de betere boekhandel.Voor meer informatie: cultuurverschillenbelgienederland.nl Hij houdt ook een blog bij over dit onderwerp dat aan deze website verbonden is. 
