“Heb je een haat-liefdeverhouding met België?” Dat was één van de vragen die een journalist van een krantencombinatie mij deze week stelde over mijn nieuwe boek Vals Vrienden dat vanaf 12 oktober in de boekhandel verkrijgbaar is.
Ik had hem een PDF van het boek gestuurd en hij had die aandachtig gelezen, zo bleek uit zijn vragen. De mensen die mijn boek Valse Vrienden zullen lezen (Scriptum.nl – Schiedam – 2016), gaan dat zeker ook vaststellen. Het is een boek dat op heel Nederlandse directe wijze (dus heel onBelgisch) afrekent met ondermeer de kloppende en niet kloppende vooroordelen die Belgen en Nederlanders over elkaar hebben.
De Belg is een anarchist
Ik vertelde de journalist tevens dat ik vooral dat anarchistische wat de Belg in zich heeft wel leuk vindt. Als de overheid een wet verzint waarin de Belg in zijn doen en laten beperkt wordt dan is er geen volk dat zoveel creativiteit aan de dag legt om zich daaronder uit te wurmen.
In tegenstelling tot een Nederlander laat een Belg zich niet managen. En zeker niet door zijn eigen overheid. Hij doet gewoon waar hij zelf zin in heeft. In je gezicht zal hij altijd Ja zeggen, ook al bedoelt hij Nee.
Een kopje kleiner gemaakt
Vanuit de geschiedenis van België is die attitude perfect verklaarbaar. Het land is de voorbije 400 jaar grotendeels overheerst geweest door buitenlandse mogendheden, dus leerde je wel Ja zeggen als je iets werd gevraagd, ook al bedoelde je het omgekeerde. Anders werd je vaak letterlijk een kopje kleiner gemaakt. De katholieke kerk deed daar nog een schepje bovenop door het volk dom en arm te houden.
Maar het Noorden heeft nu eenmaal een andere geschiedenis gekend. In plaats van overheersing groeide Nederland uit tot een machtige natiestaat die alle wereldzeëen bevoer. In de Gouden Eeuw was Nederland een trotse wereldnatie en met de VOC werden enorme rijkdommen vergaard. De Nederlander ontwikkelde zich mede door het calvinisme dat vrijheid en gelijkheid tot een zelfbewust volk dat ja, maar ook nee durfde te zeggen. En dat laatste is voor een Belg niet altijd gemakkelijk.
Het debat wordt angstvallig gemeden
Met dat altijd maar Ja zeggen, daar heb ik het tijdens mijn 30-jarige verblijf in België af en toe knap lastig mee gehad. Want in de ogen van een Nederlander ga je met elkaar het gesprek aan mocht je het niet met elkaar eens zijn. In België daarentegen zwijg je een verschil van mening liever dood. Dit angstvallig vermijden van het debat, is een eigenschap van de Vlaming waar ik nooit aan heb kunnen wennen.
