Speciaal voor de feestdagen een gastronomische editie waarin Evert van Wijk uitlegt hoe de culinaire veldslagen bij zijn Veurnese schoonfamilie in West-Vlaanderen verliepen. Hij ervaarde het als ware uitputtingslagen, rijkelijk besproeid met schuimwijnen, rode wijnen, witte wijnen en dessertwijnen. En natuurlijk mocht ook de calvados en de trappist van West-Vleteren niet ontbreken waarmee op het eind van de dag de pistolets met hesp, kaas en Veurnes potjesvlees moesten worden weggespoeld.
Ook staan we stil bij hoe Nederlanders en Belgen verschillen in aanpak als ze worden geconfronteerd met een lekkende kraan en dat Nederlanders het niet leuk vinden als ze met Duitsers worden vergeleken…
“Onze cultuurverschillen met andere landen zijn veel groter dan die met Nederland en Vlaanderen. Dit komt alleen al door onze gemeenschappelijke taal”. Dit zegt de Vlaming Luc Devoldere, hoofdredacteur van het Vlaams-Nederlandse cultuurtijdschrift ons Erfdeel in dit artikel. Het verscheen onlangs in het Vlaamse internettijdschrift Doorbraak.be. De heer Devoldere zou echter beter van achter zijn schrijftafel vandaan komen om te ontdekken hoe het werkelijk zit met de relatie Vlaanderen – Nederland. Want het klopt absoluut niet dat de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland kleiner zijn dan met de meeste andere buurlanden.
Ik beschouw mijzelf als een ervaringsdeskundige. Als communicatie-adviseur sta ik meer dan 30 jaar bijna dagelijks stevig met mijn beide ‘hoeven’ in de praktijk bij heel wat (Benelux)-bedrijven, instellingen en multinationals. Daar zie ik dat bijvoorbeeld de verschillen tussen Duitsers-Nederlanders of Britten-Nederlanders veel kleiner zijn dan die tussen Vlamingen en Nederlanders. Aanvankelijk vond ik dat raar. We spreken toch dezelfde taal, dus dan zal de rest ook wel min of meer hetzelfde zijn. Maar mooi niet dus.
Workshops en lezingen over cultuurverschillen
Om een verklaring te vinden waarom de verschillen tussen Belgen/Vlamingen en Nederlanders zo groot zijn, ben ik me daarin gaan verdiepen. Vele artikelen heb ik inmiddels over dit onderwerp geschreven alsook enkele boeken, waaronder het onlangs verschenen Valse Vrienden. Als gevolg hiervan word ik met regelmaat uitgenodigd om lezingen en workshops te geven over hoe je de interculturele samenwerking tussen met name Vlamingen en Nederlanders kunt bevorderen/verbeteren. Want vooral in Benelux-organisaties is en blijft dit een van de meest onderschatte knelpunten.
In gemengde teams van Vlamingen en Nederlanders staan ze vaak met de ruggen naar elkaar toe. Iets dat je zelden ziet als Britten, Nederlanders of Duitsers in gemengde teams samenwerken. Natuurlijk gaat het ook wel eens goed in de samenwerking tussen Vlamingen en Nederlanders. Kijk naar defensie. Maar helaas is de samenwerking in de praktijk vaak hoofdpijn in plaats van meerwaarde.
Overname van de Nederlandse krantenwereld door de Vlamingen
Het voorbeeld dat meneer Devoldere in het bewuste interview geeft met betrekking tot de overname door de Vlamingen van een (heel) groot deel van de Nederlandse krantenwereld is trouwens naast de kwestie. Het gaat hier niet om samenwerking maar om een puur economische overname. En de Vlamingen kijken wel uit om zich te bemoeien met de Nederlandse redactionele eigenheid, kleur en vrijheden van de overgenomen titels. Zouden ze dat wel doen dan kan ik nu al voorspellen dat geheid de pleuris uitbreekt.
In het bewuste interview verwijst Devoldere ook naar een citaat van Nietzsche: “een natie zijn mensen die dezelfde taal spreken en dezelfde kranten lezen”. Ook hier heb ik grote moeite mee, nog los van het feit of je België überhaupt (nog) een natie mag noemen… Tja, we spreken dan misschien min of meer dezelfde taal, maar ondanks de overname van de Nederlandse pers door de Vlamingen, lezen we nog altijd totaal verschillende kranten.
Natiegevoel wordt niet alleen bepaald door gemeenschappelijke taal
Natuurlijk is de taal is een belangrijk cultureel aspect, maar het natie-gevoel wordt vooral bepaald door het geheel aan gemeenschappelijke waarden en normen en op dat terrein zijn er grote verschillen tussen Vlaanderen en Nederland. Niet dat we dat erg moeten vinden. Juist niet! Want als we we echt willen samenwerken dan moeten we de vaak onderschatte cultuurverschillen onder ogen durven zien ipv weg te poetsen. Dan pas zal de samenwerking minder hoofdpijn en meer meerwaarde gaan opleveren. ( zie ook: https://cultuurverschillenbelgienederland.nl/workshop…/ of mijn blog: https://cultuurverschillenbelgienederland.nl/blog…/
België en Vlaanderen hebben een heel andere debatcultuur dan Nederland. Dat is wellicht ook de verklaring waarom in Nederland mijn boek Valse Vrienden behoorlijk wat meer media-aandacht heeft gehad van krant, radio en televisie dan in België. Wellicht komt dit omdat Valse Vrienden op het vlak van de wederzijdse (on)hebbelijkheden de geit en de kool niet spaart. Van, laten we zeggen, die Nederlandse directheid, daar houden Belgen niet zo van…
Heeft de Nederlandse koopmansgeest ermee te maken?
Ik had mijn uitgever hier van tevoren al voor gewaarschuwd. Vlamingen houden er niet van om een spiegel voorgehouden te krijgen en zeker niet door een Nederlander.
Andersom vinden Nederlanders het wel spannend als een buitenstaander hun volksaard analyseert. Het kan immers geen kwaad om te weten hoe buitenlanders tegen je (on)hebbelijkheden aankijken, vinden Nederlanders want daar kun je alleen je voordeel mee doen. Of daar de Nederlandse koopmansgeest iets mee te maken heeft, weet ik niet. Al is het natuurlijk wel handig om te weten wat je reputatie is als je met een buitenlander zaken gaat doen.
In de debatcultuur botst de Calvinistische met de katholieke cultuur
Het zou me ook niet verbazen dat de calvinistische cultuur er ook een beetje mee tussen zit dat onze debatcultuur zo verschilt. De calvinistische cultuur is nu eenmaal wat opener en minder macho en hiërarchisch dan de meer katholieke Belgische cultuur. Hierdoor botst het ook vaak tussen Nederlanders en Belgen, zo stel ik vaak vast als ik bij bedrijven daarover workshops geef. In de Nederlandse debatcultuur kun je perfect van mening verschillen, zonder dat de persoonlijke relatie daar onder lijdt. In de Belgische debatcultuur ziet men een verschil van mening daarentegen sneller als een persoonlijke afwijzing.
Ik herinner me in dit verband nog goed een telefoongesprek dat ik met de redactie van de Belgische krant De Standaardvoerde, dat ongeveer als volgt ging:
‘Dag mevrouw, ik heb van de uitgever begrepen dat u een recensie-exemplaar van mijn boek heeft aangevraagd en ik vroeg me af of jullie daar nog iets over gaan schrijven?’
‘Het spijt me, meneer Van Wijk, maar we gaan er geen aandacht aan besteden.’
‘Jammer,’ antwoordde ik, ‘maar mag ik misschien weten waarom u tot die keuze bent gekomen?’
‘Jazeker, meneer Van Wijk. We hebben hier intern behoorlijk lang over gediscussieerd, maar we zijn tot de vaststelling gekomen dat uw boek een aaneenschakeling is van clichés. We vinden dat u met uw boek alleen maar open deuren intrapt.’
‘Tja,’ antwoordde ik, ‘als dat uw mening is, waarom schrijft u die dan niet op in een recensie? Daar zijn recensies toch voor?’
‘Nee, toch niet. We gaan er niet over schrijven, omdat dit boek te weinig toevoegt…’
Ik voelde dat het geen zin had om het gesprek voort te zetten. Ik bedankte haar voor haar toelichting, maar mijn conclusie was duidelijk. Ik was net weer getuige geweest van een belangrijk cultuurverschil. In België zwijgt men een onwelgevallig boek liever dood, terwijl men in Nederland er juist een debat over aangaat…
Sinds begin juli zit ik in Ierland en ook hier achtervolgen mij de cultuurverschillen tussen België en Nederland. Dit bleek toen ik vorige week in de pub aan de praat raakte met een Nederlander. Ik vertelde hem dat ik net de laatste hand had gelegd aan het manuscript van mijn nieuwe boek Valse Vrienden dat eind september verschijnt en dat gaat over de vaak moeizame relatie tussen Belgen en Nederlanders.
Ik zag dat hij zijn oren spitste en hij schoof naar het puntje van zijn barkruk. “Of hij mij een pint of Guinness kon aanbieden?”, vroeg hij.
“Mag het ook een Murphy’s zijn?”, vroeg ik. “Natuurlijk”, En hij voegde eraan toe dat hij graag even met mij wilde praten, omdat hij met de gedachte speelde om een Belgische dochteronderneming te starten. Hij had een IT-bedrijf in het zuiden des lands en hij was van daaruit veel sneller in Antwerpen dan in Rotterdam.
Zet bij Belgen niet teveel druk op de ketel
Op aanraden van een vriend had hijeen tijdje terug mijn vorige boek gelezen Waarom Belgen niet kunnen voetballen en Nederlanders nooit wereldkampioenworden. Een aantal ervaringen die ik in dat boek beschreef had hij intussen wel herkend. Hij was er intussen van overtuigd dat België inderdaad echt buitenland was. Ook snapte hij heel goed dat hij met een Belgische zakenpartner moest samenwerken, maar hij had nog altijd geen geschikte partner gevonden. Hij werd overal wel vriendelijk ontvangen, maar als het op beslissingen aankwam dan hielden ze plotsklaps de boot af. Misschien zette hij wel teveel druk op de ketel, want hij had gehoord dat je dat bij Belgen niet moet doen. Hij wist eigenlijk niet goed wat je aan ze had.
Zaken doen in België is niet eenvoudig
Wellicht nog eens ten overvloede beaamde ik dat het voor Nederlanders zeker niet eenvoudig is om zaken te doen in België. Je begint al vaak met een achterstand van minimaal 2-0. Vooral ten opzichte van Nederlanders zijn ze behoorlijk wantrouwig. Bovendien moet je veel tijd en een lange adem hebben. Als je daartoe bereid bent, dan is succes zeker mogelijk. Maar vraag je dan wel af of het sop de kool waard is.
Ik bedoel als je toch van plan bent om tijd, geld en veel energie te besteden, vraag je dan eerst af of je dan niet eerder in eigen land blijft? Want zeker als je in België van start gaat, zul je als Nederlandse ondernemer vooral de eerste jaren het gevoel hebben dat de verhouding tussen input en output behoorlijk uit balans is.
Als bierland is België een aards paradijs
Ik proostte op zijn gezondheid en raadde hem aan alvorens een beslissing te nemen, zeker nog even te wachten tot eind september. Tegen die tijd zal Valse Vrienden in de winkel liggen en de tips, do’s & don’ts zullen hem zeker helpen om tot een afgewogen beslissing te komen…, zei ik met een knipoog.
Het was nu aan mij om te bestellen en ik vroeg Helen de glazen nog eens vol te doen. Even later stonden er twee verse pintsstout bier voor ons op de bar.
Maar hoe je het ook wendt of keert: als je van bier houdt is en blijft België natuurlijk wel een aards paradijs.
Vaak denk je dat je nog zeeën van tijd hebt. Dat gevoel had ik toen ik in februari van dit jaar met het opzetten van een soort framework begon voor mijn nieuwe boek Valse Vrienden. Ik had met de uitgever Scriptum uit Schiedam afgesproken dat ik mijn manuscript eind juni klaar zou hebben. Maar mijn normale werk, het geven van debat- en mediatraining ging ook gewoon door. Als je dan ‘s-avonds thuiskomt heb je vaak geen fut meer om nog een paar uur te gaan zitten schrijven. Zo werkt het trouwens ook niet bij mij. Ik ben eerder iemand die zich liever een paar weken opsluit om dan achter elkaar door te gaan. Maar plotseling was die deadline opeens wel akelig dichtbij.Daarom besloot ik om mijn agenda de laatste week van juni en de eerste twee weken van juli schoon te vegen en in zijn geheel te benutten voor het schrijven van mijn boek.
Black pudding en ijzeren discipline
Om zeker te zijn van de nodige rust, reisden we af naar onze vakantiecottage aan de Zuidwestkust van Ierland. Met een ijzeren discipline stond ik iedere ochtend om 7.00 uur op om eerst naar het nabije meer te wandelen om er een frisse duik in te nemen. Vervolgens een stevig ontbijt met ‘Black pudding’ ( een soort bloedworst) afkomstig van Sneem, een plaatsje dat aan de andere kant van de baai ligt. Na mijn zakelijkse mails te hebben afgewerkt ging ik zo rond de klok van 9.00 uur aan het schrijven en met resultaat: 14 juli zette ik de laatste punt en was het manuscript klaar om naar de uitgever te worden doorgestuurd.
Medio september moet Valse Vrienden klaar zijn
Hoe ziet nu de verdere timing van Valse Vrienden eruit? Ik ben geen Neerlandicus, dus de uitgever zal er nog het nodige werk aan hebben om her en der wat schaafwerk aan de kopij te verrichten. Vervolgens gaat de vormgever ermee aan de slag. En als hij/zij klaar is dan gaat het boek uiteindelijk in druk. De tweede helft van september zou het in de boekhandel beschikbaar moeten zijn.
Voor Belgen en Nederlanders is Valse Vrienden een MUST READ !
Ik kan nu al zeggen dat ik het boek Valse Vrienden met veel plezier geschreven heb. Ik heb het laten nalezen door heel goede vrienden in de wetenschap dat alleen heel goede vrienden eerlijk zeggen wat ze ervan vinden. Ze waren allemaal erg enthousiast en stuk voor stuk vonden ze dat het niet alleen een leuk, maar ook een heel informatief boek is geworden. Zeker voor Belgen en Nederlanders die veel met elkaar te maken hebben, is het een MUST READ!
