Een Vlaams-Nederlandse confederatie is niet alleen onzinnig maar ook onwenselijk. Het zal veel mensen in Vlaanderen en Nederland diep ongelukkig maken. Samen in een confederatie is bovendien tegennatuurlijk. Er zijn immers geen twee staten in Europa die zo van elkaar verschillen als Nederland en de deelstaat Vlaanderen.
Op het vlak van ruimtelijke ordening lijken Vlaanderen en Wallonië sprekend op elkaar.
Op naar een Vlaams-Nederlandse
confederatie. Zo luidde de titel boven een artikel dat eerder in het Vlaamse internettijdschrift
Doorbraak verscheen en dat ging over de op 7 juli door de Vlaamse regering goedgekeurde strategienota Vlaanderen – Nederland. Maar laten we alsjeblieft niet samen in een confederatie gaan, want ik ben er zeker van dat die zowel Vlamingen als Nederlanders heel ongelukkig zal maken.
Vlaanderen en Nederland gezamenlijke cultuur, hoezo?
Prachtige frasen, die ik al 30 jaar met een zekere regelmaat hoor weerklinken: Vlaanderen en Nederland zijn niet alleen door taal en cultuur gebonden, maar de lage landen zijn ook gelegen aan dezelfde Rijn-Schelde delta. Dat we door taal en cultuur gebonden zijn klopt tot op zekere hoogte. Al moeten we ook daar niet te lyrisch over doen. Wie bijvoorbeeld eigentijdse schrijvers uit Nederland en Vlaanderen zoals een Mulisch, Claus, Op de beeck of Wieringa met elkaar vergelijkt, zal dat meteen snappen. En ook in onze geschiedenis vanaf de tachtigjarige oorlog hebben we weinig gemeenschappelijks. De zuidelijke lage landen zijn in die periode overheerst geweest door vele bezetters en het uiteindelijke koninkrijk België was vanaf het begin een kunstmatig ‘verzinsel’. Dit in tegenstelling tot het koninkrijk der Nederlanden dat zich de voorbije 400 jaar op een organische manier tot een zelfbewuste natiestaat heeft kunnen ontwikkelen.
Ongezonde rivaliteit Vlaanderen Nederland
Vooral door de compleet verschillende historische achtergrond gedurende de laatste vier eeuwen is samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland niet altijd gemakkelijk. Denk aan het eeuwige gesteggel over de uitdieping van De Schelde, de concurrentiestrijd tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen, het gedonderjaag over de IJzeren Rijn, de Fyra en ga zo maar door.
Daarnaast is er tussen Vlaanderen en Nederland vaak sprake van een ongezonde rivaliteit. Nederlanders gedragen zich ten opzichte van Vlamingen vaak als de slimmere oude broer die dat sullige nakomertje van een Vlaming niet voor vol aanziet. Met zo’n opstelling maak je je niet bepaald sympathiek. Als reactie daarop zullen veel Vlamingen uit een soort revanchistische gevoelens die arrogante Hollander in het geniep bij zijn ballen proberen te pakken, zodra zich de mogelijkheid voordoet. Die Hollanderhaat als gevolg van het vaak arrogante en tactloze optreden van de Nederlanders kan soms zulke ongezonde vormen aannemen dat beide landen echt kansen laten liggen als het op succesvolle samenwerking aankomt. En dat is jammer!
Samenwerking Vlamingen en Franstaligen ligt meer voor de hand
Eigenlijk zou samenwerking tussen Vlaanderen en Franstaligen veel meer voor de hand liggen, ware het niet dat het superioriteitsgevoel van de Franstaligen weer een sta-in-de-weg is. Franstaligen voelen zich een product van de verlichting. Van de grande culture Francaise en dat is niet besteed aan die Vlaamse boertjes van buiten. Dat maakt dat België altijd een kunstmatig tweelandenland is geweest, zoals Guy Tegenbos van De Standaard altijd zegt.
Toch lijken Vlamingen en Franstaligen meer op elkaar dan ze willen toegeven. Wie kijkt naar de scores van Vlamingen en Walen op bijvoorbeeld de dimensies Machtsafstand en Onzekerheidsvermijding van cultureel onderzoeker
Geert Hofstede, ziet dat Vlaanderen veel dichter bij Wallonie/Brussel en Frankrijk aansluit dan bij Nederland.
|
Machtsafstand |
Individualisme |
Masciluniteit |
Onzekerheidsvermijding |
| Nederland |
38 |
80 |
14 |
53 |
| Vlaanderen |
61 |
78 |
43 |
97 |
| Brussel-Wallonie |
67 |
72 |
60 |
93 |
| Belgie |
65 |
75 |
54 |
94 |
| Frankrijk |
68 |
71 |
43 |
86 |
|
|
|
|
|
Schaal: 0 tot 100: Hoe hoger de score hoe meer belang aan een dimensie wordt gehecht. De precieze waarde van de score is niet zo van belang. Wel het patroon. De scores maken duidelijk dat niet alleen de gemiddelde Waal, maar ook de gemiddelde Vlaming in zijn manier van denken, doen en beleven meer op de gemiddeld Fransman dan op de gemiddelde Nederlander lijkt.
Vlaanderen moet oppassen om geen mini-België te worden
Vlamingen zijn net als hun Waalse broeders Bourgondiërs. Desondanks hebben veel Vlamingen de neiging om zich meer te zien als een soort mengeling van Germaanse en Latijnse invloeden. Dat ze qua denken en doen meer aansluiten bij een soort neoliberale Angelsaksische denken, terwijl Walen een veel meer Latijnse, oud-socialistische ingesteldheid hebben. Sommige Vlamingen zullen het niet leuk vinden, maar dit zelfbeeld klopt niet. Vlamingen zijn Latijnen. In hun manier van leven en van organiseren. Vlaanderen moet bovendien oppassen dat het niet steeds meer op een mini-belgië begint te lijken. Met een regelgeving die vast dreigt te lopen waardoor je als ondernemer soms nog amper een schop in de grond kan steken. Ook telt de Vlaamse overheid maar liefst 86 agentschappen. Het gaat om grote jongens zoals de VDAB en VRT, maar ook op kleintjes, zoals de Plantentuin van Meise of de Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM). Zo lijkt Vlaanderen steeds meer op België met dezelfde koterij aan structuurtjes en bijbehorende postjes waar je iemand als wederdienst een plezier mee kunt doen. Vlaanderen moet oppassen om geen mini-Belgi te worden
Over koterijen gesproken: wie in België de taalgrens oversteekt ziet ook op dat terrein dat er aan beide kanten maar een beetje op los is gebouwd. Aan beide zijden van de taalgrens dezelfde architectonische chaos. Ook in die zin lijken Vlaanderen en Wallonië op elkaar. Steek je echter de Nederlandse/Belgische grens over dan is dat meteen afgelopen met die bouwkundige chaos. Al vinden veel Vlamingen de Nederlandse ruimtelijke ordening juist een beetje te steriel. Ook zullen velen net als de Fransen blijven zweren bij een AZERTY toetsenbord in plaats van het Nederlandse en Angelsaksische QWERTY…
Evert van Wijk (1954) is CEO van https://www.mediatrainingbenelux.nl en https://www.mediatraining.be . Hij woont en werkt afwisselend in België, Nederland en Ierland. Hij is auteur van diverse boeken over cultuurverschillen België-Nederland. Hij houdt daarover ook een blog bij op https://cultuurverschillenbelgienederland.nl
Beste Evert,
Ik begrijp je redeneringsopbouw maar vind toch dat je veel te kort door de bocht gaat. Vlaanderen had er allicht heel anders (en ruimtelijk ook heel wat ordelijker) uit gezien als we samen waren gebleven en Wallonië aan Frankrijk hadden gelaten. Sinds het ontstaan van België zijn Vlamingen en Walen alleen maar verder van elkaar komen te staan. Terwijl we in de eentalige Verenigde Nederlanden vanzelf mentaal en cultureel naar elkaar toe zouden zijn gegroeid, onder meer via eenzelfde onderwijssysteem en de mede-impact van ‘Zuid-Nederlandse’ politici in het Nationale beleid. Ik kom vaak in Nederland, net over de grens. De architectuur van de dorpen is Nederlands, maar de mensen spreken er nog half Vlaams, zijn er niet arroganter dan in Arendonk. En toch zien ze er niet ongelukkig uit omdat het historische toeval hen tot Nederlanders maakte. Ik geloof niet in valse romantiek en vandaag is het wellicht te laat. Maar in de 19de eeuw waren we wellicht beter samen gebleven. Dat wij, Vlamingen, meer gemeen hebben met de Walen dan de Nederlanders kan ik me persoonlijk nauwelijks voorstellen. Jullie, Nederlanders, gaan het allicht niet graag horen. Maar – voor alle duidelijkheid – louter en alleen cultureel bekeken, staan jullie dan nog dichter bij de Duitsers: een complexloze adoratie voor schlagermuziek, carnavalgekte… Ach, het is maar hoe je het bekijkt. Laten we op zijn minst goede buren blijven. De grenzen zijn open, we zijn welkom bij elkaar. Weinig reden om ons ergens druk om te maken dus.
Het klopt dat Vlamingen en Franstaligen inzake gedrag en gewoonten, vaak dichter bij elkaar staan dan Vlamingen en Nederlanders.
Ook in beleidsgewoonten zie je dat. Vlaamse politici en Vlaamse partijen raken niet los van aloude Belgische gewoonten zoals onnodig grote politieke hofhoudingen (‘kabinetten’), politieke benoemingen, cliëntelisme, …
Ook in het koopgedrag, zouden Vlamingen en Franstalige Belgen dichter bij elkaar staan dan Vlamingen en Nederlanders, laat ik me vertellen. (Terloops: Wat gaat het samengaan van Albert Heijn en Delhaize daaraan veranderen?)
Maar zijn wel bewegingen aan de gang waarbij Vlaanderen en Nederland dichter bij elkaar komen en Vlaanderen en Wallonië verder uit elkaar drijven.
Ik doe een greep.
De Vlaamse welvaart leunt dichter aan bij NL dan bij zuidelijk België.
inzake armoedecijfers lijken Vlaanderen en Nederland meer op elkaar dan Vlaanderen en Wallonië/Brussel.
Bekijk ook eens de cijfers en de evoluties in opvattingen in België en Nederland inzake euthanasie en levenseindebegeleiding.
Er is bovendien een toenadering in het beleid van Vlaams-Nederlandse overheden en bedrijven. Kijk naar de havens (Gent-Terneuzen-Vlissingen fuseren). Kijk naar de (petro-)chemische industrie Antwerpen-Rotterdam.
Ik ben blij dat jij die dingen inventariseert, Evert.
Goed, laten we dan (in een eerste fase?) volstaan met een federatie van Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen: zelfde dialect, zelfde topgastronomie, de Westerschelde als natuurlijke grens, enz… én bovendien nu al grotendeels door Vlamingen ingepalmd en/of volgebouwd!
Klinkt goed Bartjeuh, maar ik ben bang dat Den Haag daar niet mee zal instemmen. Met een chemiegigant als Dow Chemical en een florerend toerisme draagt de gemiddelde ZeeuwsVlaming meer dan gemiddeld bij aan de Nederlandse economie waar ze trouwens verrot weinig voor terug krijgen. Ze moeten zelfs tol betalen om naar de rest van Nederland en terug te rijden. Wat dat betreft zijn Zeeuwsvlamingen net zo mak als volbloed Vlamingen. Ze blijven dat gewoon pikken… 😉
Ja maar, denk ik dan, al die argumenten die pleiten tegen het samengaan van Nederland en Vlaanderen gelden net zo goed voor de integratie van Noord-Brabant en Nederlands Limburg, en die is toch geheel geslaagd.
Ik ken de data en ben een bewonderaar van Hofstede sinds ik in de negentiger jaren tijdens mijn studie over zijn werk leerde. Ik weet dat cultureel België bij Frankrijk en Zuid-Europa past, en Nederland bij Scandinavië/Noord-Europa.
Ik zou graag eens vergelijkbare data willen zien over Nederland beneden en boven de grote rivieren, maar ik denk dat zo’n onderzoek niet gedaan is. Ik vermoed dat Noord-Brabant, Nederlands Limburg en Zeeuws Vlaanderen in veel opzichten meer op Vlaanderen lijken dan op Noord-Nederland, en niet alleen in het feit dat ze voornamelijk katholiek zijn.
Het is historisch misschien ook wel bijzonder dat deze gebiedsdelen bij de noordelijk Nederlanden gebleven zijn, en hebben vermoedelijk meer met macht te maken dan met culturele overwegingen. En het is natuurlijk niet toevallig dat Leopold II van plan was juist deze gebieden te veroveren op Nederland.
Hoe dan ook, ik denk dat iedereen die beweert dat een Nederland met Vlaanderen herenigd niet zou werken (ook Peter Vandermeersch), met alle respect, niets begrijpt van Noord-Brabant en Nederlands Limburg, of er helemaal niet bij stilstaat en zich laat verblinden door de grotere tegenstellingen tussen Vlaanderen en de Randstad. Maar misschien ben ik de degene die het niet begrijpt.
Er wordt vanuit de Randstad misschien door velen nog neergekeken op Noord-Brabant en Limburg, maar niet meer dan op andere gebieden buiten West-Nederland. Brabantse en Limburgse politici zijn al heel lang goed vertegenwoordigd in Den Haag, en deze provincies leveren een niet te missen bijdrage aan de Nederlandse economie.
Ligt de grens tussen de Nederlandse en Vlaamse cultuur bij de staatsgrens of bij de grote rivieren? Ik denk dat het een grijs gebied is, een glijdende schaal, en dat het zeer de moeite waard zou zijn als we de staatsgrens verplaatsten naar de taalgrens.